Jan ten Brink

Jan ten Brink Gerritszoon werd op 29 juni 1757 in Amsterdam geboren. Op dertienjarige leeftijd bezocht hij de beroemde boekhandel van Petrus Schouten in de Kalverstraat in Amsterdam en toen wist hij wat hij later wilde worden: boekhandelaar.

Jan ten Brink Gerritszoon

Jan de boekhandelaar

In 1770 werd hij als leerling ingeschreven bij het Boekverkopersgilde en hij werkte en leerde in de boekhandel van Schouten. Na een jaar of tien wilde hij meer ervaring opdoen en hij ging in de leer bij Martinus de Bruijn.
In februari 1785 ontving Jan ten Brink van de Burgemeesters en Regeerders van de stad Amsterdam zijn Poortereed en vervolgens kon hij zich inschrijven bij het Boekverkopers- Boekdrukkers- en Kunstverkopersgilde. Die inschrijving kostte hem vijf gulden en vijf stuivers en toen moest Jan wachten op een gelegenheid om zijn eigen zaak te kunnen beginnen. Het wachten duurde niet lang. In april kwam het huis van Jacobus Kannewet in de Nes te huur en Jan begon zijn Boek- en Kantoorwinkel.
Op 15 mei 1785 trouwde hij met Cornelia Halfman en dankzij haar steun en goede zorgen kon hij de zaak laten uitgroeien. Vanaf 1798 woonden ze samen in de Warmoesstraat.
Jan kocht verzamelingen (privé bibliotheken) op die hij vervolgens veilde. Zijn eerste veiling leverde een bedrag van 1497 gulden en 14 stuivers op. Een enorm bedrag, want hij had er een aantal zeer zeldzame werken erbij zitten. Omdat het pand niet zo groot was en daardoor niet zo geschikt voor veilingen, hield Jan de veilingen na een tijd voor gezien.

Titelblad van De godvreezende Zeeman
Meermalen uitgegeven door Jan ten Brink

Jan de uitgever

In 1788 verschijnt zijn naam voor het eerst als uitgever op het boek De godvreezende Zeeman van N.S. van Leeuwaarden. Jan begint ook tijdschriften uit te geven, bijvoorbeeld het weekblad de Post van den Helicon. Hij gaf ook vertaalde werken uit, zoals Griekse treurspelen.

Jan de vaderlandslievende

Jan was een echte patriot. Hij gaf bijvoorbeeld een bundel met gedichten uit ter verheerlijking van de Bataafse republiek. En hij was een gewaardeerd lid van de Vereniging tot Nut van het Vaderland, de Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen en van de Sociëteit Van Gemenebest-gezinde Burgers, waardoor hij met veel voorname mannen op letterkundig en staatkundig gebied in aanraking kwam.
Hij hield er veel vriendschappelijke betrekkingen op na, zoals met meester Kemper. Zo rond 1806 werd het duidelijk dat de Bataafse Republiek ten einde liep en dat de Fransen Holland gingen inlijven. Jan gaf anoniem een kritisch werk van meester Kemper uit: Brieven over de tegenwoordig in omloop zijnde geruchten omtrend eene nadere Vereeniging van de Bataafsche Republiek met Frankrijk. Deze Brieven werden algemeen verspreid en gretig gelezen. In Parijs kwam het Napoleon ter oren en hij verzocht de procureur-generaal om de schrijver en de uitgever op te sporen en te vervolgen. Al snel stonden de Fransen bij Jan aan de deur. Ondanks alle bedreigingen weigerde hij de naam van meester Kemper te noemen. Gelukkig voor Jan nam de procureur-generaal het allemaal minder hoog op dan Napoleon en hij besloot Jan niet te vervolgen, hem slechts een vermaning te geven.

Jan en zijn neef Jan

Jan en Cornelia bleven kinderloos. Voor de opvolging van de zaak liet Jan zijn oog op zijn neef Jan de Vries vallen. Jan de Vries werd geboren in 1789 en in 1804 werd hij ingeschreven bij het Boekverkopersgilde als leerling bij Jan ten Brink. Vier jaar later, in 1808, mocht Jan de Vries zijn Poorters-eed afleggen en werkte sinds die tijd als volwaardig medewerker in de boekwinkel en werd ook zo opgenomen in het register van het Boekverkopersgilde. Jan werd trouwens nog tot Overman (een soort van voorzitter) van dat gilde gekozen.
In 1810 gaf Jan zijn eerste kinderboek uit, en op het titelblad van die uitgave stond voor het eerst de naam Jan de Vries als uitgever genoemd.

Of neef Jan de Vries daadwerkelijk de boekwinkel een tijd heeft verlaten om dienst te doen bij de Fransen, dat is niet bekend. Wel is bekend dat Jan ten Brink en Jan de Vries in 1819 samen een vennootschap sloten, Firma Ten Brink & De Vries. Samen gaven zij nog vele werken uit en de boekwinkel floreerde.

Op 20 december 1846 overleed Jan ten Brink. Zijn dood werd door veel mensen betreurd.