Gendarmes

De gendarmes kennen hun oorsprong in de vroege middeleeuwen. Toen waren het jonge, nobele mannen die ook bekend stonden als de Marechaussee. Napoleon maakte er een paramilitaire organisatie van elitetroepen van. Het liefste wilde hij alleen eerlijke en betrouwbare militairen in dienst voor de gendarmerie. In het begin patrouilleerden groepen van zes gendarmes (brigades) over het platteland van Frankrijk en zorgden daar voor de veiligheid. Later handhaafden ze niet alleen de orde in Frankrijk, maar in het hele Franse rijk. 

Gendarmes: de politieagenten van Napoleon

Handhavers van de wet

De gendarmes van Napoleon waren vergelijkbaar met de politie van nu. Hun taak was ordehandhaving. Er waren zowel gendarmes te paard als te voet. Zij hadden het recht om mensen te ondervragen, te arresteren, op te sluiten, te begeleiden naar het gerecht of het executieterrein. Ze surveilleerden continu door de straten van Amsterdam, als het wakend oog van Napoleon. Ze droegen blauwe uniformen en kleurden dus de straten blauw. Naast politietaken, moesten ze samen met de douaniers zorgen dat er geen Engelse goederen het land binnenkwamen of verhandeld werden. Ook moesten de gendarmes ervoor zorgen dat alle decreten vanuit Parijs keurig werden uitgevoerd. Hun continue aanwezigheid moest ieder sprankje van verzet in de kiem smoren.
Napoleon had het beleid dat de gendarmerie nooit uit lokale mensen mocht bestaan. De plaatselijke gendarmes in Frankrijk kwamen altijd uit een andere streek. In Amsterdam waren het dan ook voornamelijk Fransen die de dienst uitmaakten. Amsterdammers werden wel ingeschakeld als spionnen. 

Kosten op last van het plaatselijke bestuur

De huisvesting van de gendarmes kwam voor rekening van de plaats waar ze werden gestationeerd en daar waren de Hollanders niet blij mee. Een stad van 2500 man had een jaarbegroting van ƒ 4500. Hieronder staan de kosten van de benodigdheden voor huisvesting van 12 gendarmes. 

Dit waren nog maar de eenmalige kosten. De gendarmes moesten natuurlijk ook nog eten en loon krijgen. Daarnaast was er voor de gendarmes te paard ook nog stro, hooi en haver nodig. Al met al een enorme belasting van de lokale begroting. Gelukkig kwamen de uniformen uit Frankrijk. 

Model

De gendarmerie van Napoleon heeft model gestaan voor het politiekorps van verschillende landen in de 19e eeuw. Niet gek dat Nederland bijvoorbeeld blauwe politie-uniformen heeft en dat de agenten ‘blauwen’ worden genoemd.

Politie te paard, toen en nu