Boekwinkel 19e eeuw

Titelblad die diende als flaptekst

De boekwinkel in het begin van de 19e eeuw leek nog weinig op de boekwinkels zoals wij die nu kennen. Kant en klaar gedrukte en ingebonden boeken waren een zeldzaamheid. In de etalage lagen dan ook geen boeken, maar titelbladen van de werken die de boekwinkel verkocht. De titelbladen van toen waren de reclamefolders van nu: de plek om de lezer enthousiast te maken over het boek (ze werden soms ook meegegeven aan de klant). Veel titelbladen waren dan ook ware kunststukjes die vergezeld gingen van een (heel lange) verklarende ondertitel of uitleg waarover het boek ging. Aan de hand van het titelblad (nu de achterkant van het boek met de flaptekst) moest de klant dus nieuwsgierig worden naar het boek. 

Inbinden

In de boekwinkel had de boekhandelaar hele stapels met bedrukt papier liggen. Als een klant een bepaald boek wilde hebben, dan kon hij dat losbladig kopen en zelf laten inbinden. Veel rijke mensen hadden een mooie collectie, een persoonlijke bibliotheek, en zij lieten de boeken inbinden met bijvoorbeeld hun familiewapen op het omslag. Bij sommige boekwinkels, zoals die van Jan ten Brink, kon de klant het boek meteen laten inbinden.
In de boekwinkel stonden ook gebonden exemplaren, vaak in een hoge kast achter de toonbank. Dit waren boeken waarvan de boekhandelaar zeker wist dat hij ze zou kwijtraken (zoals de Bijbel). Rond 1813 waren bijvoorbeeld de gedichten van Tollens erg populair. Jan ten Brink bestelde daar dan ook zes gebonden exemplaren van en verkocht die allemaal. Veel boekhandelaren waren tevens uitgever en de boeken die zij uitgaven, stonden ingebonden en wel in de kast achter de toonbank als paradepaardje.

De winkel van boekhandelaar Pieter Meijer Warnars
op de Vijgendam in Amsterdam,1820

Boekhandelaren kochten ook boeken in bij uitgevers (of tussenpersonen) die zij dan op commissiebasis in de winkel legden. Werden de boeken niet verkocht, dan kon de winkelier ze teruggeven. (In 1871 kwam daar verandering in, toen had Nederland de internationale primeur met het Bestelhuis voor den Boekhandel, kijk voor meer informatie hier.) 

Uitgeven

In een boekwinkel die tevens uitgeverij was, zoals die van Jan ten Brink, was het ook mogelijk om in te tekenen voor een boek. Als er dan voldoende belangstellenden waren, dan werd het boek gedrukt en gebonden. Vaak zie je in oude werken na de inleiding een lijst van namen van mensen die hadden ingetekend op het boek en daardoor de druk hadden mogelijk gemaakt. Je kunt zeggen dat het een eerste vorm van crowd funding was. 

Een lijst met namen van voorintekeners

De boekwinkel fungeerde ook als bibliotheek. Boeken waren een kostbaar bezit en slechts voor de allerrijksten betaalbaar. Daarom was het in bepaalde boekwinkels ook mogelijk voor de minder rijke klanten om boeken te lenen.
Alle verkopen werden geregistreerd in het register. De naam van de klant, het werk dat hij kocht en het verkoopbedrag werden genoteerd. Ook de boeken die werden uitgeleend, werden opgeschreven in het register. De boekhandelaar had een zeer persoonlijke band met zijn klanten.